Een subjectieve objectieve blik

– “Een moment een plaats geven. Een monument als het ware.” – Jules Calis –

Van nature ben ik een verteller en een onderzoeker. Als ik wordt gegrepen door een onderwerp waarvan ik denk dat het verteld moet worden, dan wil ik hier ook alle middelen toe inzetten die ik nodig acht om het verhaal te vertellen. Dit kan zowel in de vorm van een tekening, een schilderij of een journalistieke-strip.

Dit gebeurde bij mij toen ik verhalen te horen kreeg van soldaten en veteranen uit mijn woonplaats Dongen (Noord-Brabant). Het greep me waarschijnlijk zo aan omdat het over het algemeen leeftijdgenoten zijn die vaak door extreme situaties zijn gegaan. Toen het niet wilde vlotten iets 'kunstzinnigs' eruit te halen (ik studeer beeldende kunst nota bene), ontstond mede dankzij een docent het idee om een graphic novel te schrijven over hun belevenissen en ervaringen.

"Ik vind het fascinerend! Die gasten zijn van mijn leeftijd, vaak nog jonger en die hebben conflictsituaties meegemaakt!” “Weet je al wat je ermee wilt gaan doen met die gesprekken?” “Nee maar... wel dat het verteld mag worden!” “En een graphic novel over wat hun hebben meegemaakt?”

Waarom ook niet? Ik heb van jongs af aan al eigenlijk striptekenaar willen worden. Een week later, nadat ik had onderzocht of er überhaupt al strips waren over Nederlanders in Afghanistan, ben ik het idee serieus gaan uitwerken. Tot zover het mogelijk was, want ik wist natuurlijk niet wat ik kon verwachten. Maar wel was al vrij snel duidelijk dat ook ik, in navolging van andere stripmakers, mezelf als personage in de strips zou verwerken.

Centraal zou komen te staan: de menselijkheid. Ik had ook voor een soort van heldhaftige stripstijl kunnen kiezen. Dat had misschien voor heel veel ophef kunnen zorgen, omdat dan alles juist geromantiseerd wordt. Aan de andere kant had ik dus ook een heel cartoonachtige stijl kunnen kiezen, maar dan zou ik juist meer de onzinnigheid van oorlog aan de kaak stellen. Maar hiervoor verlenen de verhalen zich naar mijn mening niet.

Er bestaat bij publiek toch zeker een mate van nieuwsgierigheid over de ervaringen van de soldaten. Interesse naar wat daar zoal is gebeurd, zich heeft afgespeeld en wat die heftige situaties met iemand als mens kunnen doen. Waarom praten sommige mensen er zo moeilijk over?

Qua vormen is er een overvloed aan het verschaffen van de bovenstaande informatie. Deze informatie wordt in een ontzettend tempo verschaft in de vorm van documentaires en literatuur.

Een journalistieke strip is uniek en zeker in de vorm waarin ik het vertel. Je kan er als lezer de tijd voor nemen. Publiek kan eindeloos zoeken op het internet en energie erin steken om zich erin te verdiepen. Dat zou toch een hoop moeite kosten. Ik lever een deel van de antwoorden behapbaar aan.

Er zijn ondertussen al reportages, documentaires en literatuur verschenen over de Nederlandse missie in Afghanistan.

Om een indruk te geven: KRO-Brandpunt: Naar de Klote (10-10-2010), Zembla: Terug uit Kamp Holland (02-12-2007), EO: Het zal je maar gebeuren: Cor Strik (11-9-2008), tussen de 4 en 6 KRO-Reporter in Uruzgan, Tegenlicht heeft er ook meerdere reportages aandacht aan besteed tijdens de jaren van de missie, een documentaire van filmmaker Vik Franke: 09-11 Zulu, en een documentaire van de NOS: Fokking Hell (2010). Aan literatuur hebben we ook al genoeg zien verschijnen: Soldaat in Uruzgan (Niels Roelen, 2009), Uruzgan (Christ Klep, 2011), Task Force Uruzgan (Uitgeverij Meulenhoff, bundeling van door soldaten beschreven ervaringen, 2010), Uruzgan, militair mens missie (R. Pasterkamp, 2007) en Op Missie (Jaus Muller, 2009) (Aanrader trouwens!). Tel daarbij op verscheidene boeken over journalistiek tijdens de missie en boeken over het thuisfront. Oh! En niet te vergeten de verschillende filmpjes die je op youtube kan vinden.

Dus wat heeft een strip over soldaten uit Dongen in Afghanistan, dan nog toe te voegen, aan de bestaande literatuur en documentaires?

Ook ik heb gesprekken met soldaten en veteranen, ook ik vraag wat een uitzending met je doet als mens, hoe je de missie met je meeneemt en vooral na thuiskomst. Ook ik zal specifieke gebeurtenissen toelichten. Maar het zou de eerste journalistieke-strip(roman) zijn met als thema de Nederlandse missie in Afghanistan. In de vorm van een strip zou je zeggen dat je een lage drempelwaarde hanteert, maar eigenlijk ook weer niet. Het kost meer moeite dan men denkt om strips te lezen. De lezer krijgt zowel tekst als beeld voorgeschoteld die hij tot zich moet nemen. Tekst wordt omgezet in beeld en het beeld moet weer tot de lezer doordringen.

Vaak denkt men dat alles hapklaar is en het dus makkelijk is.

– “Wie iets figuratiefs krijgt voorgeschoteld, zal een reeks handelingen moeten verrichten voordat het beeld betekenis krijgt: net zoals letters, woorden en interpunctie samen een begrijpelijke zin kunnen vormen, zo zullen de samenstellende onderdelen van een strippagina pas bij herkenning en duiding een begrijpelijk geheel gaan vormen.” – Joost Pollmann – 

Pak Ze Thijs!, 2011, 1.00 X 1.60 m, watervermengbare olieverf op doek. 

Naar aanleiding van "Fokking Hell!"

Wat ik 'voorschotel' is mijn interpretatie van ervaringen en belevenissen. Ik weet niet precies wat er gebeurd is, maar dit wil ik wel uitzoeken. Tegelijkertijd laat ik ook zien hoe ik te werk ben gegaan en met militairen en veteranen heb gesproken.

Uiteindelijk wil ik publiek informeren over wat Nederlandse soldaten zoal hebben meegemaakt tijdens hun uitzending. Zowel heftige als mooie gebeurtenissen. 

Een eerlijk beeld geven, zowel objectief en subjectief. Daar ontkom ik toch niet aan.